Druga zmiana dotyczy mechanizmów polskiego świata sztuki. Wystawa „Niepokój przychodzi o zmierzchu” została zaplanowana przez Hannę Wróblewską, ale otwierał ją nowy dyrektor Zachęty, którego nominacja wywołała protesty. Wernisaż zgromadził tłumy artystów, kuratorów, kolekcjonerów czy po prostu widzów, których obecność odebrano jako sprzeciw środowiska wobec nowych władz galerii, ale można było też uznać za formę legitymizacji Janusza Janowskiego. Niejednoznaczność tej sytuacji dobrze odczytał artysta Kamil Wnuk, który podczas wernisażowych przemówień zaczął rozsypywać przyniesiony przez siebie cukier, wołając do zgromadzonych „Słodzisz! Słodzicie!”
- Piotr Kosiewski, Pokolenie wrażliwych. Wystawa „Niepokój przychodzi o zmierzchu”, Tygodnik Powszechny [05.09.2022]
---
Polityczny niepokój tamtego wieczora znalazł kulminację w nieautoryzowanym performansie Kamila Wnuka, artysty, który ma zwyczaj pojawiać się na wernisażach i wykonywać akcje pomyślane jako krytyczny komentarz do otwieranych wystaw. Figura nieproszonego i nieprzewidywalnego gościa, który nie zachowuje się zgodnie z protokołem, wystawia na próbę sytuację będącą przedmiotem interwencji. Czy jest to sytuacja zbudowana na solidnych fundamentach? Czy też sytuacja fasadowa, domek z kart, który rozsypie się przy pierwszym podmuchu krytyki, polemiki, dywersji? Kamil Wnuk przyniósł do Zachęty 10 kilogramów cukru. Podczas wernisażowych przemówień rozsypał go, a rozsypując, wołał do artystek, artystów, dyrektora i kuratorki: „Słodzisz! Słodzicie!”.
Tak oto zgromadzeni na ikonicznych schodach znaleźli się w kleszczach: za ich plecami „Gladiator” wykonujący tak zwane rzymskie pozdrowienie, a przed nimi Kamil Wnuk. I do tego jeszcze cukier, który jest dziś w cenie, ale jest też niezdrowy i ogólnie w nie najlepszym (kulinarnym) guście. Kto jednak tu słodzi? Kontestowany przez dużą część środowiska artystycznego dyrektor Janusz Janowski, stający podczas wernisażu na czele „najlepszych umysłów młodego pokolenia”? Kuratorka, która otwiera zaplanowaną przez poprzednią dyrekcję wystawę u boku nowego dyrektora? Artystki i artyści stojący na schodach, jakby pozowali do klasowego zdjęcia na koniec roku albo należeli do jednej wielkiej rodziny, w której przypadły im role dzieci, a mamą jest instytucja, w dodatku rządowa?
Nie zazdroszczę kuratorce i osobom artystycznym słuchania tego „Słodzisz! Słodzicie!”, ale myślę, że dobrze, że Kamil Wnuk wprosił się do Zachęty ze swoim performansem. Polityczny status instytucji jest dwuznaczny, w jednym gmachu mieszczą się dziś dwie Zachęty, potencjalnie ze sobą polemiczne: „stara” instytucja, która wiedzie jeszcze „życie po życiu”, i nowa, która dopiero nadchodzi. Z którą Zachętą współpracują wystawiające w niej dziś osoby? W obliczu intensywnego wprowadzania „dobrej zmiany” w kulturze takich wątpliwości jest – i będzie – coraz więcej. O zmierzchu powraca nie tylko niepokój, lecz również kino moralnego niepokoju. Trudno udawać, że nic się nie dzieje, choć jednocześnie trudno kontestować instytucję, do której przyjęło się zaproszenie. Kamil Wnuk wykonał za osoby uczestniczące w „Niepokoju...” tę niewdzięczną, ale potrzebną pracę – doprawił dziesięcioma kilogramami cukru zachętowskie danie, wydobywając jego prawdziwy smak – słodko-gorzki. A może chodziło o coś głębszego, o sposób, w jaki młode osoby twórcze reagują (lub nie reagują) na traumy i kryzysy ostatnich lat? Konfrontują się z rzeczywistością czy tylko osładzają ją swoimi talentami? Kamil Wnuk wystąpił w rejtanowskiej roli – i tak jak historyczny Rejtan, wzbudził wprawdzie zakłopotanie, ale nie zatrzymał biegu wydarzeń. Show must go on!
- Stach Szabłowski, Na skrzydłach niepokoju, Dwutygodnik [08/2022]
Niepokój przychodzi o zmierzchu | Zachęta
Artyści i artystki: Lena Achtelik, Agnieszka Antkowiak, Karolina
Balcer, Zuzanna Bartoszek, Jan Baszak, Paweł Baśnik, Justyna Baśnik,
Katarzyna Bogucka, Martyna Czech, Jagoda Dobecka, Kinga Dobosz, Eternal
Engine (Jagoda Wójtowicz & Martix Navrot), Monika Falkus, Wiktor
Gałka, Jakub Gliński, Zuza Golińska, Marcelina Gorczyńska, Justyna
Górowska, Anna Grzymała, Veronika Hapchenko, Agata Ingarden, Karolina
Jabłońska, Maja Janczar, Jan Jurczak, Maria Kniaginin-Ciszewska,
Karolina Konopka, Adam Kozicki, Tomasz Kręcicki, Yulia Krivich, Hanna
Krzysztofiak, Nikita Krzyżanowska, Sara Kukier, Kasper Lecnim, Diana
Lelonek & Denim Szram, Kornel Leśniak, Milena Liebe, Aleksandra
Liput, Michał Maliński, Piotr Marzec, Kinga Michalska, Martyna Miller,
Horacy Muszyński, Małgorzata Mycek, Marta Niedbał, Øleg&Kaśka,
Katarzyna Olma, Paweł Olszczyński, Oom, Monika Orpik, Karol Palczak,
Zofia Pałucha, Iwo Panasiewicz, Tomek Paszkowicz, Karolina Pawelczyk,
Zuza Piekoszewska, Martyna Pinkowska, Cyryl Polaczek, Filip Preis, Marta
Romankiv, Patryk Różycki, Irmina Rusicka, Filip Rybkowski, Mateusz
Sarzyński, Ala Savashevich, Agnieszka Sejud, Agata Słowak, Mikołaj
Sobczak, Paulina Stasik, Kuba Stępień, Łukasz Stokłosa, Tytus Szabelski,
Kacper Szalecki, Stach Szumski, Julia Świtaj, Ola Tubielewicz, Kamila
Walendykiewicz, Wiktoria Walendzik, Sebastian Winkler, Wiktoria,
Karolina Wojtas, Jan Eustachy Wolski, Julia Woronowicz, Mateusz Woś,
Bartosz Zaskórski, Liliana Zeic, Konrad Żukowski
Komentarze
Prześlij komentarz